Zachowek. Podstawowe informacje cz.1

Zachowek stanowi wartość udziału spadkowego wyrażonej w pieniądzach. Są do niego uprawnione  osoby bliskie zmarłemu, jednak nie uwzględnione w testamencie. Zachowek nie należy się zawsze i nie każdy bliski jest do niego uprawniony. Ale przyjrzyjmy się temu zagadnieniu bliżej.

Zachowek – w jakim celu?

Dziedziczenie bardzo często odbywa się na podstawie testamentu. Dziedziczenie takie ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Osoba sporządzająca testament może umieścić w nim zarówno osoby z rodziny – bliskiej i dalekiej – jak i osoby niespokrewnione. Oznacza to, iż po śmierci spadkodawcy może okazać się, iż naubliża rodzina, np. współmałżonek czy dzieci, nie zostali absolutnie nic. Aby zapobiec pokrzywdzeniu najbliższej rodziny stosuje się zachowek.

Komu przysługuje, a komu nie przysługuje zachowek

Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego, zachowek przysługuje  najbliższej rodzinie spadkodawcy, a więc dzieciom, wnukom i prawnukom (zstępni spadkodawcy), a także współmałżonkom i  ich rodzicom. Co więcej, zachowek należy się również przysposobionym oraz jego zstępnym. Pamiętajmy jednak, że nie zawsze i nie w każdej sytuacji osoby te mogą ubiegać się o zachowek. Warunkiem jest powołanie do spadku z ustawy. Rodzice osoby zmarłej mogą ubiegać się o zachowek tylko wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił dzieci. Jeżeli współmałżonkowie byli w separacji lub są po rozwodzie, również nie istnieje możliwość ubiegania się o zachowek przez jednego z nich. Co więcej, do zachowku nie jest uprawniona osoba, która została uznana za niegodną, np. zrzekła się dziedziczenia lub odrzuciła spadek lub została wydziedziczona jeszcze za życia spadkodawcy.

Roszczenia o zachowek

Z roszczeniem o zachowek występuje się w okresie nie przekraczającym 5 lat od ogłoszenia testamentu przez spadkodawcę. Jeżeli zatem uważamy, że zachowek się nam należy, nie powinniśmy zwlekać. Tego typu sprawy, podobnie jak wiele roszczeń cywilnoprawnych ulega przedawnieniu. O zachowek można się starać w sytuacji kiedy: uprawniony  nie otrzymał żadnego zachowku, w postaci pieniędzy, darowizny czy powołania do spadku. W sytuacji, kiedy zobowiązany do uregulowania zachowku nie wykaże żadnych chęci załatwienia sprawy w sposób polubowny (pomimo wezwań do zapłaty), sprawę można skierować do sądu. W tym celu należy skierować odpowiedni wniosek. Sprawy o zachowek rozpatrywane są zarówno przez sądy rejonowe jak i okręgowe, przy czym sądy okręgowe zajmują się sprawami, w których wartość sporu przekracza 75 000 tyś zł.

Opodatkowanie zachowku

Dochód, który otrzymujemy w wyniku prawa do zachowku jest opodatkowany. Nie mamy tu jednak do czynienia z podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ale podatkiem od spadków i darowizn (art. 991 k.c.). Ustawa o podatkach od spadków i darowizn przewiduje wiele różnego rodzaju zwolnień. Nie zawsze zatem będziemy zmuszeni zapłacić podatek (oczywiście jeśli właściwie uargumentujemy nasze stanowisko w odpowiednim wniosku).