Mienie zabużańskie

W swojej pracy niejednokrotnie spotykamy się również z koniecznością wyceny tak zwanego mienia zabużańskiego. To bardzo specyficzna sytuacja, odnosząca się do prowadzonych postępowań administracyjnych.

Czym jest mienie zabużańskie?

Mieniem zabużańskim określa się tereny pozostawione przez Polaków i Żydów przymusowo wysiedlonych w latach 1944-1952 z terenów należących przed II wojną światową do Polski. Mowa tu o Kresach Wschodnich lub ziemiach zabużańskich. Wysiedlenia dokonywano na podstawie układów republikańskich z 1944 roku. Umowy międzynarodowe przewidywały natomiast zwrot wartości mienia pozostawionego „za Bugiem” przez rząd polski.

Czy wciąż możliwe jest ustalenie odszkodowania?

W pierwszych latach powojennych, czyli pod koniec lat 40 większość zabużańskich odszkodowań została zrealizowana. Większość, a zatem nie wszystkie. Jak wskazują statystyki, jeszcze w 2005 r. około 80 tysięcy wysiedleńców lub ich spadkobierców wciąż nie otrzymało odszkodowania za utracone mienie. W dniu 8 lipca 2005 roku polski rząd uchwalił ustawę o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP. Na mocy tego aktu wysiedleńcy zyskali prawo do zaliczenia wartości pozostawionego majątku na poczet nabywanej od Skarbu Państwa nieruchomości lub otrzymania świadczenia w gotówce.

Jak ustalić odszkodowanie za mienie zabużańskie?

Na mocy obowiązujących obecnie podpisów wojewoda jest zatem uprawniony do prowadzenia postępowania o rekompensatę za pozostawione mienie. Aby uzyskać należne odszkodowanie trzeba złożyć stosowny wniosek we właściwym urzędzie wojewódzkim oraz dołączyć do niego dokumentację, potwierdzającą prawo własności, skład oraz stan nieruchomości.

Co może stać się dowodem w sprawie?

Dowodami zwyczajowo są:

• urzędowy opis mienia lub opis mienia pozostawionego, karta ewakuacyjna;
• orzeczenie wydane przez były Państwowy Urząd Repatriacyjny;
• dokumenty urzędowe (sądowe);
• dokumenty pozyskane z archiwów państwowych Republiki Białorusi, Republiki Litewskiej, Federacji Rosyjskiej, Ukrainy lub innych państw;
• w przypadku braku dokumentów, oświadczenia dwóch świadków;
• kserokopia dowodu osobistego (dowody, które świadczą o posiadaniu obywatelstwa polskiego);
• dowody potwierdzające miejsce lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy, w przypadku braku tych dowodów do wniosku dołącza się oświadczenie wnioskodawcy o miejscu lub miejscach zamieszkania;
• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku po zmarłym, odpis aktu zgonu;
• oświadczenie o wskazaniu osoby uprawnionej z podpisem poświadczonym notarialnie lub złożone przed organem administracji publicznej albo w polskiej placówce konsularnej, w przypadku zrzeczenia się uprawnionych na rzecz innej osoby;
• dokumenty urzędowe poświadczające nabycie nieruchomości, w przypadku uprzedniego nabycia na podstawie odrębnych przepisów, w ramach realizacji prawa do rekompensaty, własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa.

Jak określić wartość odszkodowania?

Wojewoda, prowadzący postępowanie, zmierzające do ustalenia odszkodowania za mienie zabużańskie, powinien przesądzić czy istnieją przesłanki, umożliwiające wypłatę odszkodowania na rzecz byłych właścicieli nieruchomości. Jeżeli uzna, iż istnieje taka możliwość, powoła biegłego rzeczoznawcę majątkowego. Ten z kolei sporządzi operat szacunkowy, określający kompletną wartość przejętego majątku.